بررسی انسانشناختی سبک چلیپا در زیلوهای میبد

چکیده: زیلو یکی از کهن ترین دستبافته ها و از صنایع دستی بومی میبد به شمار می رود. تنوع چشمگیر نقوش در زیلوها، ترکیب بندی این نقوش و اصول ساختاری خاصی که سبب انسجام این ترکیب بندیها در زیلوها شده، ابعاد وسیعی از فرهنگ و اعتقادات ساکنان میبد را در خود جای داده و بیانگر اعتقادات ساکنان این منطقه در ارتباط با آفرینش و پرستش نیروهای طبیعت است. عنصر سازنده اغلب این نقوش، نقش چلیپا است که با حرکتهای گوناگون خود تنوعی از اشکال را در زیلوها به وجود آورده است و سبب به وجود آمدن سبک چلیپا در زیلوها شده است. بررسی زیبایی شناسی ساختاری نقش چلیپا و ارتباطی که میان این نقش با ساختارهای ذهنی تولیدکنندگان آن دارد از مباحث اصلی در این پژوهش است . اهداف این پژوهش برای پاسخگویی به چهار سوالی است که مطرح شده است: چلیپابهمثابهیکسبکدرزیلوهایمیبدبهچهصورتهایینمایانمیشود؟ارتباطنقشچلیپابادیگرنقشمایههاییکهباآنهادریکترکیببندیجایگرفتهچیست؟نمادچلیپادرزیلوهایمیبدچهمعناییبرایخالقانایننقشدارد؟و چهدلایلفرهنگیواجتماعیموجبخلقنمادچلیپابهعنواننقشغالبدرزیلوهایمیبدشدهاست؟ روش تحقیق از نظر هدف بنیادین و از نظر روش از نوع میدانی ( اکتشافی و اسنادی ) است . داده ها از طریق مشاهده، مصاحبه، عکسبرداری، اسناد فرهنگی و تاریخ شفاهی گردآوری شده اند. پژوهش حاضر به بررسی تاریخ، جغرافیا و توصیف فرهنگ مادی و رفتاری و باورهای مردمی در میبد ، توصیف هنر زیلوبافی و مراحل بافت آن ، سبک شناسی و تحلیل معناشناختی و زیبایی شناختی نقوش می پردازد . نتایج پژوهش نشان می دهد که بنیانی ترین اندیشه ساکنان این منطقه را تقابل روشنایی و تاریکی و نقشی که این تقابل در آفرینش جهان ایفا می کند شکل می دهد. این حرکت ادواری و یا چرخه گذر از تاریکی به روشنایی برای آفرینش جهان، سبب پدید آمدن نقش چلیپا به عنوان یک الگوی بنیایی در هنر زیلوبافی بوده است. این سبک روایی در زیلوها به همان ترتیب در روایتهای مردمی و اساطیر این منطقه نیز مشاهده می شود و نشان دهنده تطابق ساختاری این عنصر سازمان دهنده در نقوش زیلوها و روایتهای اسطوره ای و باورهای ساکنان میبد است. کلیدواژه ها : انسانشناسی هنر، سبک چلیپا، زیلو، فرهنگ ساکنان میبد